| Sunday, October 22, 2006 |
ศาสนาทุกศาสนาสอนให้คนเป็นคนดี แต่ทุกศาสนาก็ไม่ได้หยุดอยู่เพียงแค่นั้น ต่างมีอุดมคติที่เหนือขึ้นไป ศาสนาแบบเทวนิยมย่อมมุ่งสู่การเข้าไปอยู่ในที่เดียวกับพระเจ้า (คริสต์, อิสลาม) หรือรวมเป็นหนึ่งเดียวกับพระเจ้า (ฮินดู) พระพุทธศาสนาซึ่งเป็นอเทวนิยม มุ่งสู่ภาวะสงบนิ่งซึ่งเรียกว่านิพพาน
น่าสนใจว่าอุดมคติของศาสนาอื่นทั้งหมดนั้นดูจะเข้าถึงได้ไม่ยาก เพียงแค่ทำความดี เชื่อในสิ่งที่ศาสดาสอนให้เชื่อ และปฏิบัติตามพิธีกรรมและระเบียบแบบแผนอันเหมาะสม ก็จะได้เข้าถึงภาวะอุดมคติแล้ว และเป็นที่น่าสนใจว่า มีความเป็นไปได้ที่ทุกๆ คนบนโลกสามารถเข้าถึงอุดมคติดังกล่าว โดยที่โลกยังคงดำเนินไปอย่างปกติสุขได้
แต่สำหรับพระพุทธศาสนาแล้ว นิพพานไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะเข้าถึงหรือแม้แต่จะเข้าใจโดยถ่องแท้ว่าคืออะไร การให้นิยามสำหรับนิพพานเองก็เป็นเรื่องยาก จะพบก็แต่คำอธิบายในแง่ต่างๆ ว่านิพพานมีลักษณะอย่างนี้ อย่างนั้น และไม่ใช่อย่างนี้ ไม่ใช่อย่างนั้น คำอธิบายหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความยากของนิพพานก็คือ
ถึงแม้จะยาก พระพุทธเจ้าและสาวกของพระองค์หลายพันรูปก็ทำสำเร็จมาแล้ว แต่ที่น่าคิดก็คือว่าเป็นไปได้ (แม้ในเชิงตรรกะ) หรือไม่ที่สักวันหนึ่งคนทั้งโลกจะบรรลุนิพพาน? ซึ่งถ้าเป็นไปได้ ก็น่าจะนับเป็นจุดสูงสุดของพระพุทธศาสนาเลยทีเดียว
ผู้ที่บรรลุนิพพานแล้วนั้นเรียกว่าพระอรหันต์ ถ้าจำไม่ผิดพระพุทธเจ้าเคยตรัสไว้ว่าพระอรหันต์จะดำรงชีวิตแบบฆราวาส (บุคคลธรรมดา) ไม่ได้ ทันทีที่บรรลุนิพพานก็จะต้องออกบวชและพระพฤติตนเป็นนักบวช เพราะวิถีชีวิตของฆราวาสนั้นขัดแย้งกับภาวะนิพพาน
แล้วจะเกิดอะไรขึ้นถ้าคนทั้งโลกบรรลุนิพพาน? คนทั้งโลกก็ต้องออกบวชงั้นหรือ?
จะเกิดอะไรขึ้นถ้าคนทั้งโลกเป็นนักบวช?
พระอรหันต์เหล่านั้นจะสร้างระบบเศรษฐกิจกันอย่างไร? ใครจะทำหน้าที่ต่างๆ ในสังคม? เมื่อไม่มีฆราวาสคอยให้การสนับสนุน พระอรหันต์เหล่านี้ก็ต้องดำรงชีวิตเฉกเช่นฆราวาสใช่ไหม? แต่นั่นก็ขัดแย้งกับกฎที่พระพุทธเจ้าวางเอาไว้
ดังนั้นพระอรหันต์เหล่านี้ก็คงต้องดำรงชีวิตกันอย่าง "พอเพียง" ฉันแต่พืชเพราะฆ่าสัตว์เองไม่ได้ ยารักษาโรคอาจมีไม่เพียงพอเพราะกระบวนการผลิตยาบางอย่างอาจต้องเบียดเบียนสัตว์อื่นหรือสิ่งแวดล้อม การวิจัยยาตัวใหม่ไม่อาจกระทำได้เพราะไม่สามารถทดสอบบนสัตว์ได้
และที่สำคัญ การสืบสายพันธุ์มนุษย์ไม่อาจกระทำได้
ดังนั้นข้อสรุปก็คือว่า เมื่อใดที่มนุษย์ทั้งโลกบรรลุนิพพาน เมื่อนั้นมนุษย์ก็จะสูญพันธุ์!!!
.
.
.
ฟังดูแย่ และน่ากลัว? แต่เมื่อลองคิดอีกทีหนึ่งแล้ว นี่แหละ! สอดคล้องกับหลักการพ้นทุกข์เลยทีเดียว
หากมนุษย์สูญพันธุ์ไป ก็จะไม่มีมนุษย์เกิดขึ้นอีก เมื่อไม่มีเกิดก็ไม่มีแก่ ไม่มีเจ็บ ไม่มีตายอีกต่อไป คนทั้งโลกก็จะพ้นทุกข์ (เพราะไม่มีคนเหลือให้เป็นทุกข์อีกต่อไปแล้ว)
หรือนี่คือสภาวะที่ดีที่สุดสำหรับโลก? -- โลกที่ไม่มีมนุษย์เหลืออยู่อีกต่อไป
น่าสนใจว่าอุดมคติของศาสนาอื่นทั้งหมดนั้นดูจะเข้าถึงได้ไม่ยาก เพียงแค่ทำความดี เชื่อในสิ่งที่ศาสดาสอนให้เชื่อ และปฏิบัติตามพิธีกรรมและระเบียบแบบแผนอันเหมาะสม ก็จะได้เข้าถึงภาวะอุดมคติแล้ว และเป็นที่น่าสนใจว่า มีความเป็นไปได้ที่ทุกๆ คนบนโลกสามารถเข้าถึงอุดมคติดังกล่าว โดยที่โลกยังคงดำเนินไปอย่างปกติสุขได้
แต่สำหรับพระพุทธศาสนาแล้ว นิพพานไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะเข้าถึงหรือแม้แต่จะเข้าใจโดยถ่องแท้ว่าคืออะไร การให้นิยามสำหรับนิพพานเองก็เป็นเรื่องยาก จะพบก็แต่คำอธิบายในแง่ต่างๆ ว่านิพพานมีลักษณะอย่างนี้ อย่างนั้น และไม่ใช่อย่างนี้ ไม่ใช่อย่างนั้น คำอธิบายหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความยากของนิพพานก็คือ
"เราจะพ้นจากความทุกข์โดยสิ้นเชิงด้วยลำพังเพียงการทำความดีอย่างเดียวเท่านั้นยังไม่พอ ยังจะต้องทำอะไรบางสิ่งบางอย่างที่ยิ่งหรือเหนือไปกว่าการกระทำความดีอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งได้แก่การทำจิตให้หลุดพ้นไปจากการเป็นบ่าวทาสของความอยากทุกชนิดนั่นเอง"ฟังดูแล้วรู้สึกว่า 1) ยากที่จะเข้าถึงนิพพานได้ และ 2) ชักไม่แน่ใจว่าเราต้องการละความอยาก *ทุกชนิด* จริงๆ หรือเปล่าพุทธทาสภิกขุ, พ.ค. 2499
ถึงแม้จะยาก พระพุทธเจ้าและสาวกของพระองค์หลายพันรูปก็ทำสำเร็จมาแล้ว แต่ที่น่าคิดก็คือว่าเป็นไปได้ (แม้ในเชิงตรรกะ) หรือไม่ที่สักวันหนึ่งคนทั้งโลกจะบรรลุนิพพาน? ซึ่งถ้าเป็นไปได้ ก็น่าจะนับเป็นจุดสูงสุดของพระพุทธศาสนาเลยทีเดียว
ผู้ที่บรรลุนิพพานแล้วนั้นเรียกว่าพระอรหันต์ ถ้าจำไม่ผิดพระพุทธเจ้าเคยตรัสไว้ว่าพระอรหันต์จะดำรงชีวิตแบบฆราวาส (บุคคลธรรมดา) ไม่ได้ ทันทีที่บรรลุนิพพานก็จะต้องออกบวชและพระพฤติตนเป็นนักบวช เพราะวิถีชีวิตของฆราวาสนั้นขัดแย้งกับภาวะนิพพาน
แล้วจะเกิดอะไรขึ้นถ้าคนทั้งโลกบรรลุนิพพาน? คนทั้งโลกก็ต้องออกบวชงั้นหรือ?
จะเกิดอะไรขึ้นถ้าคนทั้งโลกเป็นนักบวช?
พระอรหันต์เหล่านั้นจะสร้างระบบเศรษฐกิจกันอย่างไร? ใครจะทำหน้าที่ต่างๆ ในสังคม? เมื่อไม่มีฆราวาสคอยให้การสนับสนุน พระอรหันต์เหล่านี้ก็ต้องดำรงชีวิตเฉกเช่นฆราวาสใช่ไหม? แต่นั่นก็ขัดแย้งกับกฎที่พระพุทธเจ้าวางเอาไว้
ดังนั้นพระอรหันต์เหล่านี้ก็คงต้องดำรงชีวิตกันอย่าง "พอเพียง" ฉันแต่พืชเพราะฆ่าสัตว์เองไม่ได้ ยารักษาโรคอาจมีไม่เพียงพอเพราะกระบวนการผลิตยาบางอย่างอาจต้องเบียดเบียนสัตว์อื่นหรือสิ่งแวดล้อม การวิจัยยาตัวใหม่ไม่อาจกระทำได้เพราะไม่สามารถทดสอบบนสัตว์ได้
และที่สำคัญ การสืบสายพันธุ์มนุษย์ไม่อาจกระทำได้
ดังนั้นข้อสรุปก็คือว่า เมื่อใดที่มนุษย์ทั้งโลกบรรลุนิพพาน เมื่อนั้นมนุษย์ก็จะสูญพันธุ์!!!
.
.
.
ฟังดูแย่ และน่ากลัว? แต่เมื่อลองคิดอีกทีหนึ่งแล้ว นี่แหละ! สอดคล้องกับหลักการพ้นทุกข์เลยทีเดียว
หากมนุษย์สูญพันธุ์ไป ก็จะไม่มีมนุษย์เกิดขึ้นอีก เมื่อไม่มีเกิดก็ไม่มีแก่ ไม่มีเจ็บ ไม่มีตายอีกต่อไป คนทั้งโลกก็จะพ้นทุกข์ (เพราะไม่มีคนเหลือให้เป็นทุกข์อีกต่อไปแล้ว)
หรือนี่คือสภาวะที่ดีที่สุดสำหรับโลก? -- โลกที่ไม่มีมนุษย์เหลืออยู่อีกต่อไป
